ABD, Bahreyn, Birleşik Arap Emirlikleri (BAE), Fas, Mısır ve İsrail Dışişleri Bakanlarının katılımıyla İsrail’in ev sahipliğinde ilk kez Necef Çölü’nde gerçekleştirilen Necef Zirvesi’nin bölgesel foruma dönüştürüleceği açıklandı.
İsrail’in ev sahipliğinde Necef Çölü’nde yer alan Sde Boker’de ABD, Bahreyn, Birleşik Arap Emirlikleri, Fas, Mısır ve İsrail’in katılımıyla ilk kez Necef Zirvesi düzenlendi. Zirvenin ardından İsrail Dışişleri Bakanı Yair Lapid, BAE Dışişleri Bakanı Abdullah bin Zayed Al Nahyan, Bahreyn Dışişleri Bakanı Abdullatif bin Rashid Al-Zayani, Fas Dışişleri Bakanı Nasır Bourita, Mısır Dışişleri Bakanı Sameh Shoukry ve ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken ortak basın toplantısı düzenleyerek, zirvenin bölgesel ve kalıcı foruma dönüştürüleceğini açıkladı.
Toplantıda konuşan İsrail Dışişleri Bakanı Lapid, zirvenin “ilerleme, teknoloji, dini hoşgörü, güvenlik ve istihbarat işbirliğine dayalı yeni bir bölgesel mimari inşa ettiğini” aktardı. İran tehdidine dikkat çeken Lapid, “Bu yeni mimari, inşa ettiğimiz ortak yetenekler, başta İran ve onun vekilleri olmak üzere ortak düşmanlarımızı korkutuyor ve caydırıyor” dedi.
Dün akşam saatlerinde İsrail’in Hadera kentinde düzenlenen terör saldırısına değinen Lapid, teröristlerin ülkeler arasında fitne ekmek ve barışı engellemek istediğini fakat "başarılı olamayacaklarını" ifade ederek, İsrail’in “barış yolunda” devam edeceğinin sözünü verdi.
“Bir zamanlar imkansız olan şeyler mümkün hale geldi”
ABD Dışişleri Bakanı Blinken ise söz konusu zirveyi överek, “Bir zamanlar imkansız olan şeyler mümkün hale geldi” ifadelerini kullandı. Blinken, İsrail ve Arap ülkeleri arasındaki normalleşmenin bir sonucu olarak son aylarda bölgede artan ekonomik ilişkilere, güneş enerjisi anlaşmalarına ve diplomatik forumlara övgüde bulundu. ABD’nin söz konusu anlaşmaları desteklemeye devam edeceğini aktaran Blinken, ABD’nin müttefiklerine İran da dahil olmak üzere bölgedeki ortak düşmanlarla yüzleşmesine yardımcı olacağına dair güvence verdi.
“Birbirimizi tanımıyoruz"
Necef Zirvesi’nin gerçekleşmesine yardımcı olan ABD’ye övgüde bulunan BAE Dışişleri Bakanı Al Nahyan, zirveyi Hadera’daki terör saldırısına karşı bir darbe olarak nitelendirerek, saldırıyı kınadı. Al Nahyan, İsrail ile Arap dünyası arasındaki bağların gelişmesini memnuniyetle karşıladıklarını aktardı. Arap dışişleri bakanlarına atıfta bulunan Al Nahyan, “Abdullatif, Nasır ve benim için İsrail’de olmak yeni. İsrail çok uzun bir süredir bu bölgede olmasına rağmen bu bizim ilk seferimiz. Birbirimizi tanımıyoruz" dedi.
Fas’tan İsrail-Filistin ihtilafında iki devletli çözüm vurgusu
Fas Dışişleri Bakanı Bourita yaptığı konuşmada, Hadera’daki terör saldırısını kınayarak, "Bugün burada bulunmamızın bu tür saldırılara en iyi yanıt olduğunu düşünüyorum" ifadelerini kullandı. Bourita, Fas’ın İsrail-Filistin ihtilafına iki devletli çözüme verdiği desteği yeniden vurgulayarak, muhtemel herhangi bir çözümün İsrail güvenlik çıkarlarına da saygı göstermesi gerektiğini sözlerine ekledi. Fas’ın İsrail’i tanıma kararının “fırsatçı bir hareket olmadığını” vurgulayan Bourita, iki ülke arasındaki bağların derinliğine değindi. Fas’tan göç eden büyük İsrailli topluluğuna dikkat çeken Bourita, Necef’de bulunan Yeruham ve Dimona’nan kasabalarının belediye başkanlarının Fas kökenli olduğunu yeni öğrendiğini sözlerine ekledi.
İran tehdidi bu güç birleşimini acil hale getirdi
Bahreyn Dışişleri Bakanı Al Zayani de konuşmasına Hadera’daki "terör saldırısını" kınayarak başladı. Al Zayani, Suudi Arabistan ve Yemen’deki Husi saldırıları gibi son olayların yanı sıra İran’ın nükleer programının bölge ülkelerinin güçlerinin birleştirilmesi ihtiyacını daha acil hale getirdiğini vurguladı. İsrail-Filistin ihtilafında iki devletli çözüme vurgu yapan Al Zayani, bu güç birleşiminin Filistinliler için "yaşanabilir bir devlet" sağlamasına yönelik çabalarını da içermesi gerektiğini açıkladı.
Mısır’dan zirve için “yapıcı” değerlendirmesi
Konuşmasında Hadera’daki saldırıyı özellikle belirtmeden terörü genel olarak kınayan Mısır Dışişleri Bakanı Shoukry, İsrail-Filistin ihtilafında iki devletli çözüme vurgu yaparak, Ramazan ayında “sakinliği” bozmak için “tek taraflı faaliyetlere” karşı uyarıda bulundu. Shoukry ayrıca zirveyi “yapıcı” olarak nitelendirdi.
Zirve, İsrail ve Arap müttefikleri tarafından ortak bölgesel düşman İran’a karşı bir cephe oluşturma girişimi olarak görülüyor.
