Nilüfer Belediyesi, 17 Ağustos Marmara Depremi’nin 18’inci yıldönümünde, TMMOB Jeoloji Mühendisleri Odası İstanbul Şubesi, Güney Marmara Şubesi ve Nilüfer Kent Konseyi ile birlikte “Depremin büyüklüğü önemli değil, kentler depreme hazır mı?” konulu panel düzenledi. Bursa Akademik Odalar Birliği (BAOB) Toplantı Salonu’nda gerçekleştirilen panele, Nilüfer Belediye Başkanı Mustafa Bozbey, İTÜ Jeoloji Mühendisliği Bölümü Öğretim Üyesi ve Jeoloji Mühendisleri Odası İstanbul Şube Başkanı Prof. Dr. Yüksel Örgün Tutay, İTÜ Jeoloji Mühendisliği Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Cenk Yaltırak ve Jeoloji Mühendisleri Odası Güney Marmara Şubesi Başkanı Jeoloji Yüksek Mühendisi Engin Er konuşmacı olarak katıldı.
TMMOB İnşaat Mühendisleri Odası Yönetim Kurulu Başkanı Cemal Gökçe’nin de dinleyiciler arasında yer aldığı panelde, Marmara Bölgesi’nde yaşanan depremlerin tarihsel boyutu ve olası bir depremin bölgedeki etkisi ele alındı.
BOZBEY: DEPREM AÇISINDAN GÜVENSİZ BİR KENTTEYİZ
Panelde konuşan Nilüfer Belediye Başkanı Mustafa Bozbey, kent yöneticilerinin toplantıya ilgi göstermemesini eleştirdi. Bozbey, “17 ilçenin ve Büyükşehir Belediyesi’nin yöneticileri, idarecileri, en azından imarla, planla ilgili sorumlularının burada olmasını isterdim. Bu manzara sanki sadece Nilüfer’de deprem olacakmış, diğer ilçelerde böyle bir risk yokmuş izlenimi veriyor. 1999 depreminin ardından, özellikle deprem öncesinde yapılması gerekenler konuşuldu. Ama bazı meseleler yine çözülemedi. Deprem açısından son derece güvensiz bir kentteyiz. Bugün deprem olsa insanlarımız nereye sığınacaklar, nereye gidecekler ve hangi boş alanda bulunacaklar. O bile, mesele olmaya başladı. Maalesef, son zamanlarda yapılan imar çalışmalarına baktığımızda bu sonucu elde ediyoruz. O yüzden Bursa, deprem gerçeğinin hâlâ farkına varmamış görünüyor. Şehir yöneticileri olarak bir an önce farkına varılmasında fayda olduğunu düşünüyoruz. Bursa’da muhtemel bir depremin şimdiden öngörülerek bu konudaki çalışmaların acilen yapılmalıdır” şeklinde konuştu.
“NİLÜFER’DE 22 DEPREM İZLEME VE İSTASYONU VAR”
Başkan Bozbey, Nilüfer Belediyesi’nin deprem öncesi ve sonrasına yönelik çalışmaları hakkında da bilgi verdi. Başkan Bozbey, “Depremle ilgili hazırlıkların sadece deprem sonrası için değil, deprem öncesinde de yapılması gerektiğinin bilincinde olan bir kurumuz. Bursa’daki ana fay hattının Nilüfer ayağına kurulan 22 adet “Deprem Öncü İşaretleri İzleme ve Tahmin İstasyonları”nda depremin yeri ve büyüklüğünü, yer altındaki hareketlenmeleri, mikro deprem aktiviteleri takip ediyoruz. Burada elde edilen verilere göre olası depremleri önceden belirlemeyi hedefleyen çalışmalar yapılıyor” dedi.
Projeye 2007 yılında başladıklarını kaydeden Bozbey, “İstasyon sayısı 2017 yılında 22’ye ulaşmıştır. İstasyonların çalıştırılmasında rüzgâr ve güneş kaynaklı enerji de kullanılmaktadır. İstasyonların 10’unda derin sondaj kuyuları açılarak Derin İzlemeli Kuyu İçi Sismometreleri monte edilmiştir. Bu şekilde sinyal/gürültü oranı en aza indirilerek kaliteli veri elde edilmesi hedeflenmiştir. Aynı uygulama diğer 12 istasyonda da yapılacaktır” diyerek projenin asıl hedefinin depremi önceden belirlemek olduğunu söyledi.
Başkan Bozbey, 1855 yılında 10 şiddetinde ve 7 – 7,5 büyüklüğünde 2 büyük deprem üreterek kırılan ve büyük yıkıma neden olan fay hattının yerinin belirlenmesi amacıyla Nilüfer Belediyesi, DOHAD ve Anadolu Üniversitesi’nin iş birliği ile 10 kişilik ekiple Nilüfer’de yapılan çalışma hakkında da bilgi verdi. Bozbey, “Aktif fayların belirlenmesi ve diğer çalışmalar sadece Nilüfer için değil, Bursa için önemlidir. Kent ölçeğinde yürütülecek bu araştırmalarda Büyükşehir Belediyesi ve diğer ilçe belediyelerinin de yer alması, kent yöneticileri ve dinamiklerinin de katkı koyarak projeye katılım sağlaması önemlidir” diye
Amaçlarının doğa olaylarının doğal afete dönüşmesinin önüne geçmek olduğunun altını çizen Bozbey, Nilüfer İlçe Afet ve Acil Durum Yönetimi Merkezi’nin de bu amaçla yapıldığını söyledi.
“DEPREM DEĞİL BİNA ÖLDÜRÜYOR”
İTÜ Jeoloji Mühendisliği Bölümü Öğretim Üyesi ve Jeoloji Mühendisleri Odası İstanbul Şube Başkanı Prof. Dr. Yüksel Örgün Tutay da İstanbul için öngörülen depreme en kötü senaryo olarak 1509 yılındaki depremi örnek gösterdi. 1509 yılında yaşanan depremin etkilerini aktaran Tutay, İstanbul’da 7,7 büyüklüğünde bir deprem meydana geldiği takdirde yaklaşık 2 milyona varan bina stokundan 100 bin binanın yıkılması, 145 bin ila 400 bin arasında can kaybı beklendiğini söyledi.
“Deprem öldürmüyor, bina öldürüyor” diyen Tutay, “Deprem ülkemizin bir gerçeği olduğuna göre bizlerin ders çıkarması gerekiyor. Bodrum’da yaşanan depremi göz önüne alırsak 6,5- 6,6 şiddetinde bir depremde bina yıkılmadı. Çünkü Bodrum sağlam bir zemin üzerindeydi ve binalar iki katlıydı. Ancak bizleri endişelendiren tsunami etkisiydi. Dolayısıyla Marmara Denizi’ne kıyısı olan şehirlerimizi ürkütmesi gereken tsunami tehlikesi. Bütün bunları biliyoruz ama ders çıkarmıyoruz. Dolayısıyla yer bilimi normlarına dayanılarak arazi kullanımı ve yer seçimi kararlarının rantsal kaygılara yenik düşmesi, düşük standartlarda sağlıksız ve yasadışı bir yapılaşma gibi nedenlerle depremler afete dönüşmektedir. Depremlerin afete dönüşmesini engellemek bizim elimizde, ama bizim ülkemizde hali hazırda sürdürülen afet politikası riski öngörüp önlem almak değil, sadece yara sarmak politikası üzerine” dedi.
“BURSA YANLIŞ YERE KURULMUŞ”
İTÜ Jeoloji Mühendisliği Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Cenk Yaltırak da Bursa Ovası’nda yapılaşmanın önüne geçilmesi gerektiğini söyledi. Bursa’nın yanlış yere kurulduğunu kaydeden Yaltırak, “Bursa tarihsel olarak yanlış yere kurulmuş bir kent. Osmanlı kurulduğu zaman askeri ve stratejik olarak doğru yerdeydi ama doğa bilimleri açısından kent yapılmayacak tek yerdir Türkiye’de. Hem fayın önünde, arkasında duvar gibi bir dağ var; güneşi engelliyor, lodos, poyraz, sel. Dere yataklarına baktığınızda devasa blokları göreceksiniz, nereden geldi o bloklar sellerle, depremle geldi” şeklinde konuştu.
Bursa Ovası’nda oluşabilecek bir deprem için Meksika’da yaşanan deprem örneğini veren Yaltırak, “Dünyanın belki de en değerli ovasını yok etti Bursalılar. Çünkü yer altı suyu inanılmaz değerli. En verimli ovasında şeftaliler üretiliyordu, şu an binalar var. Bir faydan uzak olmak çok tehlikeli olabilir bazen. Meksika’da 300 kilometre uzaklıkta deprem oldu ve Meksiko City aynı Bursa Ovası gibi suya doygun bir ovada olduğu için içine gelen deprem dalgası ovanın içinden çıkmak bilmedi. Depremin büyüklüğü 7 civarındayken hasar 12 şiddetinde oldu. Çünkü sallanma zamanı uzadı” diye konuştu.
Kentsel dönüşüm çalışmalarını da eleştiren Yaltırak, dönüşümlerin bina zemin ilişkisine göre yapılması gerektiğine dikkat çekti. Prof. Dr. Cenk Yaltırak “Her binanın kendisinin en alt katıyla en üst katında ivme ölçer uzun zaman deprem kayıtlarını tutmadığı sürece bina zemin ilişkisi bilinemez. Bina zemin ilişkisi bilinemezse bir yerde oradaki dönüşüm saçmalıktan ibarettir” dedi.
Panelde JMO Güney Marmara Şubesi Başkanı Jeoloji Yüksek Mühendisi Engin Er ve TMMOB İnşaat Mühendisleri Odası Yönetim Kurulu Başkanı Cemal Gökçe de sunum yaparak Bursa’nın depremselliğini katılımcılarla paylaştı.