Merkez, finansal hesaplar raporunu açıkladı

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), 2016 yılı ikinci çeyrek 'Finansal Hesaplar Raporu'nu açıkladı. Buna göre; 2016 yılı ikinci çeyreğinde Türkiye ekonomisinin toplam finansal varlıkları 8 trilyon 745 milyar TL, yükümlülükleri ise 9 trilyon 823 milyar TL düzeyinde gerçekleşerek, finansal varlık ve yükümlülüklerin farkından oluşan net finansal değer 1 trilyon 78 milyar TL düzeyine ulaştı ve genel ekonomi net borçlu pozisyonunu sürdürdü. Toplam ekonominin finansmanı, büyük ölçüde dünyanın geri kalanı (yurt dışı) ve hanehalkı tarafından sağlandı.
Veri dönemi boyunca, hanehalkı ve dünyanın geri kalanı finansal fazla verirken, finansal olmayan kuruluşlar ve genel yönetim finansal açık verdi. Diğer taraftan, finansal kuruluşlar ile sigorta şirketleri ve emeklilik fonlarının net finansal değeri, üstlendikleri finansal aracılık faaliyetleri nedeniyle dengedeki pozisyonu korundu ve yatay bir seyir izledi.

Sektörler itibarıyla finansal varlık ve yükümlülükler incelendiğinde; finansal olmayan kuruluşların hem varlık hem yükümlülük tarafında geleneksel olarak en büyük sektör olduğu görüldü. Finansal araç dağılımında ise varlık ve yükümlülüklerde en ağırlıklı araçlar krediler ile hisse senetleri ve özkaynaklar oldu.

Akım veriler incelendiğinde; 2016 yılı ikinci çeyreğinde, en yüksek net akım, varlık azalışı olarak finansal olmayan kuruluşlarda gözlendi ve büyük kısmı varlıklardaki işlem azalışından kaynaklandı. Dünyanın geri kalanında yükümlülük artışı yönünde finansal akım gözlendi ve yükümlülük işlemlerindeki artış belirleyici oldu.

Hanehalkı
Hanehalkı finansal varlıklarının 2016 yılı ikinci çeyreklik döneminde bir önceki döneme göre 40 milyar TL'lik artış gösterdiği ve bu artışın büyük kısmının mevduat kaleminde gerçekleşen işlemlerden kaynaklandığı görüldü. Öte yandan, hanehalkı yükümlülükleri, kredilerde gerçekleşen işlemler olmak üzere bir miktar artış gösterdi.

Hanehalkı finansal varlıklarında en temel araç yaklaşık yüzde 75'ler dolayındaki payı ile mevduatlar olup, bunu hisse senetleri ve özkaynaklar izledi. Veri dönemi boyunca, hisse senedi ve özkaynakların toplam finansal yatırımlardaki payı gerilerken, mevduatların payı arttı. Bu değişim, hanehalkının daha kısa vadeli yatırım araçlarına yöneldiği şeklinde değerlendirildi. Öte yandan, yükümlülüklerin tamamına yakını krediler kaynaklı olarak gerçekleşti.

Hanehalkı net finansal değeri 2016 yılı ikinci çeyreğinde bir önceki çeyreğe göre 28 milyar TL'lik artış gösterdi. Hanehalkı borçluluğuna ilişkin göstergelere bakıldığında, hanehalkı borcunun GSYİH'ye oranı yüzde 21 civarındaki seyrini korudu, borcun harcanabilir gelire oranı ile toplam finansal varlıklara oranı 2016 yılının ikinci çeyreğinde yatay bir seyir izledi.

Hanehalkı yükümlülüklerinin GSYİH'ye oranına bakıldığında; 2016 yılının ikinci çeyreğinde Türkiye'nin karşılaştırma yapılan 19 ülke arasında borçluluk düzeyi en düşük ülke olduğu görüldü.

Finansal Olmayan Kuruluşlar

Finansal olmayan kuruluşların finansal varlık ve yükümlülüklerindeki azalışın, gerçekleşen işlemlerden kaynaklandığı gözlendi. Sektörün finansal varlıklarında 2016 yılı ikinci çeyreğinde bir önceki döneme göre toplamda 126 milyar TL'lik işlem azalışı gerçekleşti. Bu azalışın büyük kısmı hisse senetleri ve özkaynaklarda gerçekleşirken, değerleme bir miktar artış gösterdi. Aynı dönem için toplam yükümlülüklerde gerçekleşen 64 milyar TL'lik azalışta, 121 milyar TL tutarında gerileyen ihraç edilen hisse senetleri ve özkaynaklar etkili olurken, 58 milyar TL'lik kredi işlemi gerçekleşti.

2016 yılı ikinci çeyreklik döneminde, finansal olmayan kuruluşların varlıklar tarafındaki en önemli kalemini; ticari kredi ve avanslar ile diğer kalemlerin toplamından oluşan diğer alacaklar (yüzde 50) oluşturdu. Hisse senetleri ve özkaynakların payı yüzde 36, para ve mevduatların payı ise yüzde 12 oldu. Yükümlülük tarafında ise hisse senetleri ve özkaynak ihracı yoluyla yapılan finansmanın toplam yükümlülükler içindeki payı yüzde 32, diğer borçların oranı yüzde 37, kullanılan kredilerin payı ise yüzde 30 olarak gerçekleşti.

Finansal olmayan kuruluşların net varlıkları 2016 yılı ikinci çeyreğinde bir önceki çeyreğe göre 22 milyar Türk Lirası azaldı. Finansal olmayan kuruluşların borçlarının GSYİH'ye oranı ise 2016 yılı ikinci çeyreğinde yatay seyretmekle birlikte borçların toplam finansal varlıklara oranı artış eğilimini sürdürdü.

Finansal olmayan kuruluşların borçlarının GSYİH'ye oranları çeşitli ülkelerle karşılaştırıldığında, 2016 yılı ikinci çeyreğinde, Türkiye'nin borçluluk düzeyi düşük ülkeler arasında yer aldığı görüldü.

2016 yılı ikinci çeyreğinde, Türkiye ekonomisi net borçlu pozisyonunu sürdürürken, hanehalkı ve dünyanın geri kalanı finansman sağlayan iki ana sektör oldu. En borçlu sektör, finansal olmayan kuruluşlar olurken, bunu merkezi yönetim izlemiş ve diğer tüm sektörler net alacaklı pozisyonlarını korudu. Bu dönemde, hanehalkı net finansal değeri artarken, finansal olmayan kuruluşların net varlıkları bir miktar geriledi. AB ülkeleri ve ABD'nin oluşturduğu ülkeler ile karşılaştırıldığında, Türkiye'de hanehalkı borçluluk düzeyinin Euro bölgesi ortalamasının oldukça altında, finansal olmayan kuruluşlarının borçluluk düzeyinin ise Euro bölgesi ortalamasına yakın ve düşük seviyeli ülkeler arasında olduğu dikkat çekti.